钦定古今图书集成理学汇编字学典
第三十二卷目录
音义部汇考二十二
后汉许慎说文十九〈入声六〉
字学典第三十二卷
音义部汇考二十二
《后汉·许慎·说文十九》《入声六》

郎激切。鬲。

郎激切。

。

乘力切。食。

阻力切。

。

所力切。色。

所力切。啬。

林直切。力。

巳力切。苟。

彼力切。皕。读若逼。

博墨切。北。

呼北切。黑。

苦得切。克。

似入切。习。

秦入切。集。

是执切。十。

人汁切。入。

阻立切。㗊。读若戢。

力及切。立。

于汲切。邑。

皮及切。皂。

苏沓切。卉。读若飒。

子荅切。匝。

徂合切。雥。读若杂。

尼辄切。

。

尼辄切。𦘒。读若聂。

胡颊切。劦。

古狎切。甲。

鼎属。实五觳斗二升曰觳。象腹交文三足。凡鬲之属皆从鬲。郎激切。

鬲或从瓦。

汉令鬲。从瓦。历声。

釜属。从鬲。㚇声。子红切。

炊气上出也。从鬲。虫省声。以戎切。

籀文融不省。

三足釜也。有柄喙。读若妫。从鬲。规声。居随切。

炊气儿。从鬲。嚣声。许娇切。

秦名土釜曰

。从鬲。

声。读若过。古禾切。

煮也。从鬲芉。式芉切。

大釜也。曰鼎大上小下若甑曰鬵。从鬲。兟声。读若岑。才林切。

籀文鬵。

三足鍑也。一曰涤米器也。从鬲。支声。鱼绮切。

鍑属。从鬲。甫声。扶雨切。

釜或从父。金声。

涫也。从鬲。沸声。芳不切。

鬵属。从鬲。曾声。子孕切。
文十三 重四


也。古文亦鬲字。象熟饪五味气上出也。凡

之属皆从

。郎激切。


也。从𩰲。米声。武悲切。徐铉等曰。今俗鬻作粥音。之六切。


也。从𩰲。古声。户吴切。

鬻也。从𩰲。侃声。诸延切。


或从食。衍声。

或从干声。

或从建声。

五味盉羹也。从𩰲。从羔。诗曰。亦有和

。古行切。


或省。

或从美

省。

小篆。从羔从美。

享也。从𩰲。者声。章与切。


或从火。


或从水在其中。

熬也。从𩰲。刍声。徐铉等曰。今俗作

别作炒非是。尺沼切。

粉饼也。从𩰲。耳声。仍吏切。

𩰲或从食。耳声。

鼎实惟苇及蒲陈留谓

为鬻。从𩰲。速声。桑谷。切。


或从食。束声。

鬻也。从𩰲。毓声。余六切。


或省从米。

吹釜溢也。从𩰲。孛声。蒲没切。

凉州谓鬻为

。从𩰲。

声。莫结切。


或省从末。

内肉及菜汤中薄出之。从𩰲。翟声。以勺切。
文十三 重十二

一米也。从皂。集声。或说集皂也。凡食之属皆从食。乘力切。

盛器满儿。从食。蒙声。诗曰。有饛簋飧。莫红切。

熟食也。从食。雍声。于容切。

稻饼也。从食。次声。疾资切。

餈或从米。

餈或从齐。

饿也。从食。几声。居夷切。

米蘖煎也。从食。台声。与之切。

籀文饴。从异省。

谷不熟为饥。从食。几声。居衣切。

饶也。从食。余声。以诸切。

日加申时食也。从食。甫声。博孤切。

籀文餔。从血。浦声。

寄食也。从食。胡声。户吴切。

滫饭也。从食。

声。徐铉等曰。

音忽。非声。疑

字之误。府文切。


或从贲。


或从

。

餔也。从夕食。思魂切。

吞也。从食。𣦼声。七安切。

餐或从水。

糜也。从食。亶声。周谓之饘。宋谓之糊。诸延切。

厌也。从食。肙声。乌幻切。

饱也。从食。尧声。如昭切。

饵属。从食。羔声。古牢切。

贪也。从食。号声。土刀切。

饕或从口。刀声。

籀文饕。从号省。

饴和馓者也。从食。易声。徐盈切。

乾食也。从食。侯声。周书曰。歭乃糇粻。乎沟切。

叽也。从食。兼声。读若风溓溓。一曰廉洁也。力盐切。

相谒食麦也。从食。占声。奴兼切。

糇也。从食。非声。陈楚之间相谒食麦饭曰餥。非尾切。

饥也。从食。委声。一曰鱼败曰喂。奴罪切。

熬稻粻

也。从食。𢿨声。稣旱切。

厌也。从食。包声。博巧切。

古文饱。从

。

亦古文饱。从卯声。

供养也。从食。羊声。余两切。

古文养。

乡人饮酒也。从食。从乡。乡亦声。许两切。

昼食也。从食。象声。书两切。


或从伤省声。

面餈也。从食。并声。必郢切。

杂饭也。从食。丑声。女久切。

大熟也。从食。壬声。如甚切。

古文饪。

亦古文饪。

饭伤湿也。从食。壹声。乙冀切。

吴人谓祭曰馈。从食。从鬼。鬼亦声。俱位切。又音馈。

饷也。从食。贵声。求位切。

酒食也。从食。喜声。诗曰。可以饙饎。昌志切。

饎或从

。

饎或从米。

粮也。从人食。祥吏切。

燕食也。从食。芺声。诗曰。饮酒之

。依据切。

小啜也。从食。兑声。输芮切。

饭餲也。从食。曷声。论语曰。食饐而餲。乙例切。又乌介切。

祭酹也。从食。叕声。陟卫切。

食臭也。从食。艾声。尔雅曰。餀谓之喙。呼艾切。

饭伤热也。从食。岁声。于废切。

食之馀也。从食。夋声。子陵切。

蔬不熟为馑。从食。堇声。渠吝切。

野馈曰餫。从食。军声。王问切。

食也。从食。反声。符万切。

秦人谓相谒而食麦曰


。从食。

声。乌困切。



也。从食。岂声。五切。

客舍也。从食。官声。周礼五十里有市。市有馆。馆有积。以待朝聘之客。古玩切。

以羹浇饭也。从食。赞声。则干切。

送去也。从食。戋声。诗曰。显父饯之。才线切。

具食也。从食。算声。士恋切。

籑或从巽。

饥也。从食。我声。五个切。

饟也。从食。向声。式亮切。

周人谓饷曰饟。从食。襄声。人漾切。

马食谷多气流四下也。从食。夌声。里甑切。

饭气蒸也。从食。留声。力救切。

食之香也。从食。必声。诗曰。有飶其香。毗必切。

食长谷也。从食。末声。莫拨切。

贪也。从食。殄省声。春秋传曰。谓之饕

。他结切。

楚人相谒食麦曰飵。从食。乍声。在各切。

饥也。从食。厄声。读若楚人言恚人。于革切。

饷田也。从食。盍声。诗曰。馌彼南亩。筠辄切。
文六十二 重十八 文二

倾头也。从大。象形。凡

之属皆从

。阻力切。

姓也。亦郡也。一曰吴大言也。从大口。五乎切。徐锴曰。大言故

口以出声。诗曰。不吴不扬。今写诗者改吴作㕦。又音乎化切。其谬甚矣。

古文如此。

头邪骪奊态也。从

。圭声。胡结切。

头倾也。从大。吉声。读若孑。古屑切。
文四 重一

颜气也。从人。从节。凡色之属皆从色。所力切。

古文。

缥色也。从色。并声。普丁切。

色艴如也。从色。弗声。论语曰。色艴如也。蒲没切。
文三 重一

爱涩也。从来。从廪。来者廪而藏之,故田财。夫谓之啬,夫凡啬之属,皆从啬,所力切。

古文啬从田。

垣蔽也,从啬,爿声。才良切。

籀文从二禾。

籀文亦从二来。
文二 重三

筋也。象人筋之形。治功曰:力能圉大。灾凡力之属。皆从力。林直切。

以劳定国也。从力从工。工亦声,古红切。

劳也,从力。句声。其俱切。

劳也。从力。堇声。巨巾切。

能成王功也。从力。熏声。许云切。

古文勋从员。

健也。从力。敖声。读若豪。五牢切。

剧也。从力。荧省,荧火,烧门用力者。劳。鲁刀切。

古文劳。从悉。

语相增加也。从力。从口。古牙切。

迫也。从力。强声。巨良切。

古文从彊。

彊也。
《春秋传》曰:勍敌之人。从力。京声。渠京切。

任也。从力。朕声。识蒸切。

作也。从力。重声。徒总切。

古文动从辵。

气也。从力。甬声。余陇切。

勇或从戈用。

古文勇从心。

彊也。从力。免声。亡辨切。

劳也。
《春秋传》曰:安用剿民。从力。巢声。子小切。又楚交切。

繇缓也。从力。象声。余两切。

务也。从力。豦声。其据切。

左也。从力。且声。床倨切。

助也。从力。从非。虑声。良倨切。

趣也。从力。敄声。亡遇切。

广求也。从力。莫声。莫故切。

盛力权也。从力。埶声。经典通用埶。舒制切。

劳也。
《诗》云:莫知我勚。从力。贳声。余制切。

勉力也。
《周书》曰:用劢相我邦家。读若万。从力。万声。莫话切。

推也。从力。畾声。卢对切。

劳也。从力。来声。洛代切。

法有罪也。从力。亥声。胡概切。

勉也。从力。雚声。去愿切。

致力也。从力。辩声。蒲苋切。

劳也。从力。卷省声。徐铉等曰:今俗作倦。义同。渠卷切。

勉也。从力。召声。读若舜乐韶。实照切。

劫也。从力。㶾声。疋妙切。

彊也。从力。巠声。吉正切。

校也。从力。甚声。苦绀切。

并力也。从力。翏声。力竹切。

勉也。
《周书》曰:勖哉,夫子从力。冒声。许玉切。

慎也。从力。吉声。
《周书》曰:汝劼毖殷献臣。巨乙切。


也。从力。厥声。瞿月切。

排也。从力。孛声。蒲没切。

发也。从力。从彻。彻亦声。徐铉等曰:今俗作撤。非是。丑𠛱切。

弱也。从力。少。力辍切。

致坚也。从人。从力。食声。读若救。切力切。

尤极也。从力。充声。苦得切。

人欲去,以力胁止,曰劫。或曰:以力止去,曰劫。居怯切。
文四十 重六 文四

自急敕也。从羊省。从包省。从口口犹慎言也。从羊,羊与义善,美同意,凡苟之属,皆从苟。已力切。

古文羊不省。

肃也。从攴苟。居庆切。
文二 重一

二百也。凡皕之属,皆从皕。读若秘。彼力切。

盛也。从大。从皕。皕亦声。此燕召公名。读若郝。史篇名丑。徐锴曰:史篇谓所作,仓颉十五篇也。诗亦切。

古文奭
文二 重一

乖也。从二人相背。凡北之属,皆从北。博墨切

北方州也。从北。异声。几利切。
文二

火所熏之色也。从炎上出


古窗字。凡黑之属,皆从黑。呼北切。

物中久雨,青黑。从黑微。省声。武悲切。

齐谓黑为

从黑。卢声。洛乎切。

黑木也。从黑。多声。丹阳有黟县。乌鸡切。

小黑子。从黑。殹声。乌鸡切。


姗下色。从黑。般声。薄官切。

墨刑在面也。从黑。京声。渠京切。

黥或从刀。

黎也。从黑。今声。秦谓民为黔首,谓黑色也。周谓之黎民。易曰:为黔喙。巨淹切。

浅黄黑也。从黑。甘声。读若染。缯中束緅黚。巨淹切。

虽晰而黑也。从黑。箴声。古人名

,字晰。占咸切。

黄黑也。从黑。金声。古咸切。

黄浊也。从黑。屯声。他衮切。

黑皴也。从黑。幵声。古典切。

不鲜也。从黑。尚声。多朗切。

微青黑色。从黑。幼声。
《尔雅》曰:地谓之黝。于纠切。

果实黭黯黑也。从黑。弇声。乌感切。

浅青黑也。从黑。参声。七感切。

滓垢也。从黑。冘声。都感切。

桑葚之黑也。从黑。甚声。他感切。

大污也。从黑。詹声。当敢切。

中黑也。从黑。厌声。于琰切。

小黑也。从黑。占声。多忝切。

深黑也。从黑。音声。乙减切。

青黑也。从黑。奄声。于槛切。


者,忘而息也。从黑。敢声。于槛切。

沃黑色。从黑。会声。恶外切。

画眉也。从黑。朕声。徒耐切。


谓之垽。垽滓也。从黑。殿省声。堂练切。

赤黑也。从黑。昜声读若炀。馀亮切。

握持垢也。从黑。卖声。
《易》曰:再三黩。徒谷切。

青黑缯发白色也。从黑。攸声。式竹切。

贬下也。从黑。出声。丑律切。

黑有文也。从黑。冤声。读若饴。

字。于月切。

白而有黑也。从黑。旦声。五原有莫䵣县。当割切。

坚黑也。从黑。吉声。胡八切。

黄黑而白也。从黑。算声。一曰短黑。读若以。芥为齑。名曰芥荃也。初刮切。

羔裘之缝。从黑。或声。于逼切。
文三十七 重一

肩也。象屋下刻木之形。凡克之属。皆从克。徐锴曰:肩任也,负何之名也。与人肩膊之义。通能胜此物。谓之克。苦得切。

古文克。

亦古文克。
文一 重二

数飞也。从羽。从日。凡

之属。皆从

。似入切。

习厌也。从习。元声。春秋传曰:玩岁而愒日。五换切。
文二

三合也。从入。一象三合之形。凡集之属。皆从集。读若集。秦入切。徐铉等曰:此疑只象形。非从入一也。

思也。从集从册。力屯切。

籀文仑。

是时也。从集从


古文及。居音切。

皆也。从集从吅从从
《虞书》曰:佥曰伯夷。七廉切。

市居。曰舍。从集屮象屋也。口象筑也。始夜切。

合口也。从集从口。候閤切。
文六 重一

数之具也。一为东西。丨为南北。则四方中央备矣。凡十之属。皆从十。是执切。

十百也。从十。从人。此先切。

十尺也。从又持十。直两切。

响布也。从十。从䏌徐铉等曰:䏌振䏌也。羲乙切。

大通也。从十。从敷,敷布也。补各切。

材十人也。从十。力声。卢则切。

卙卙盛也。从十。从甚汝南名蚕盛,曰卙。子入切。

词之卙矣。从十。咠声。秦入切。

二十并也。古文省。人汁切。
文九

内也。象从上俱下也。凡入之属。皆从入。人汁切。

完也。从入。从工。疾缘切。

篆文仝。从玉。纯玉曰全。

古文仝。

入山之深也。从山。从入。阙。锄箴切。

二入也。两从此阙。良奖切。

入也。从冂。自外而入也。奴对切。

市谷也。从入。从

。徒历切。
文六 重二

众口也。从四口。凡㗊之属。皆从㗊。读若戢。阻立切。又读若呶。

语声也。从㗊。臣声。语巾切。

古文嚚。

呼也。从㗊。苋声。读若欢。呼官切。

声也。气出头上。从㗊。从页。页首也。许娇切。

嚣或省。

皿也。象器之口。犬所以守之。去冀切。

高声也。一曰大呼也。从㗊。

声。春秋公羊传曰:鲁昭公叫然而哭。古吊切。
文六 重二

住也。从大立一之上。徐铉等曰:大人也。一地也。会意。凡立之属。皆从立。力入切。

待也。从立。须声。相俞切。

或从刍声。

不正也。从立。

声。火蛙切。

偓竣也。从立。夋声。
《国语》曰:有司已事而竣。七伦切。

直也。从立。耑声。多官切。

北地高楼无屋者。从立。曾声。士耕切。

敬也。从立。从束。束自申束也。息拱切。

待也。从立。矣声。床史切。

或从巳。

健也。一曰匠也。从立。句声。读若龋。逸周书有竘匠。丘羽切。

磊

重聚也。从立。

声。丁罪切。

等也。从立。专声。春秋国语曰:

本肇末。旨兖切。

短人立


儿。从立。卑声。傍下切。帮忙。

亭安也。从立。争声。疾郢切。

立竫也。从立。青声。一曰细儿。疾郢切。

临也。从立。从隶。力至切。

痿也。从立。

声。力卧切。

见鬼魅儿。从立。从录录籀文魅字。读若虙。羲氏之虙。房六切。

负举也。从立。曷声。渠列切。

惊儿。从立。昔声。七雀切。
文十九 重二

国也。从口先王之制。尊卑有大小。从节凡邑之属。皆从邑。于汲切。

周文王所都在京兆。杜陵西南从邑。丰声。𢾭戎切。

姬姓之国。从邑。冯声。房戎切。

夏后时诸侯裔羿国也。从邑。穷省声。渠弓切。

南裔国。从邑。庸声。余封切。

邛地。在济阴县。从邑。工声。渠容切。

国也。从邑。半声。博江切。

古文。

宋鲁间地。从邑。晋声。即移切。

蜀县也。从邑。卑声。符支切。

周文王所封。在右扶风美阳中水乡。从邑。支声。巨支切。

𨙸或从山。支声。因岐山以名之也。

古文𨙸从枝从山。

临淮徐地。从邑。义声。春秋传曰:徐

楚。鱼羁切。

地名。从邑。为声。居为切。

周邑也。在河内。从邑。希声。丑脂切。

太原县。从邑。示声。巨支切。

河东临汾地。即汉之所祭后土处。从邑。癸声。揆唯切。

奚仲之后。汤左相仲虺所封国。在鲁辥县。从邑。丕声。&EA7&悲切。

右扶风县。从邑。眉声。武悲切。

附庸国。在东平亢父邿亭。从邑。寺声。春秋传曰:取邿。书之切。

右扶风鄠乡。从邑。且声。千余切。

地名。从邑。如声。人诸切。

周武王子所封。在河内野王是也。从邑。于声。又读若区。况于切。

地名。从邑。句声。其俱切。

郭也。从邑。孚声。甫无切。

左冯翊县。从邑。麃声。甫无切。

琅邪县。一名纯德。从邑。夫声。甫无切。

清河县。从邑。俞声。式朱切。

江夏县。从邑。朱声。陟输切。

南阳穰乡。从邑。娄声。力朱切。

有先君之旧。宗庙曰都。从邑。者声。
《周礼》:距国五百里为都。当孤切。

邾下邑地。从邑。余声。鲁东有

城。读若涂。同都切。

左冯翊

阳亭。从邑。屠声。同都切。

东海县。故纪侯之邑也。从邑。吾声。五乎切。

新郪汝南县。从邑。妻声。七稽切。

殷诸侯国。在上党东北。从邑。

声。

古文利。
《商书》西伯戡

。郎奚切。

汝南邵陵里。从邑。自声。读若奚。胡鸡切。

齐地。从邑。儿声。春秋传曰:齐高厚定郳田。五鸡切。

陇西上邽也。从邑。圭声。古畦切。

东海之邑。从邑。巂声。户圭切。

河东闻喜县。从邑。非声。薄回切。

右扶风鄠乡。从邑。崩声。沛城父有䣙乡。读若陪。薄回切。

陈留乡。从邑。亥声。古哀切。

炎帝之后姜姓所封,周弃外家国。从邑。台声。右扶风斄县是也。
《诗》曰:有邰家室。七来切。

地名。从邑。臣声。植邻切。

周太王国。在右扶风美阳。从邑。分声。补巾切。

美阳亭,即豳也。民俗以夜市,有豳山。从山从豩阙。

五家为邻。从邑。

声。力珍切。

周武王子所封国,在晋地。从邑。旬声。读若泓。相伦切。

会稽县。从邑。堇声。语斤切。

汉南之国。从邑。员声。汉中有郧关。羽文切。

京兆杜陵乡。从邑。樊声。附袁切。

地名,从邑。屯声。徐铉等曰:今俗作村。非是。此尊切。

赵邯郸县。从邑。甘声。胡安切。

国也,今属临淮。从邑。干声。一曰邗。本属吴。胡安切。

地名。从邑。乾声。古寒切。

邯郸县。从邑。单声。都寒切。

鲁下邑。从邑。雚声。春秋传曰:齐人来归酄。呼官切。

地名。从邑。山声。所间切。

左冯翊谷口乡。从邑。年声。读若宁。奴颠切。

地名。从邑。燕声。乌前切。

地名。从邑。

声。七然切。

郑地。从邑。延声。以然切。

南郡县,孝惠三年,改名宜城。从邑。焉声。于乾切。

河东闻喜聚。从邑。虔声。渠焉切。

钜鹿县。从邑。枭声。牵遥切。

距国百里为郊。从邑。交声。古肴切。

地名。从邑。包声。布交切。

南阳枣阳乡。从邑。巢声。锄交切。

南阳淯阳乡。从邑。号声。乎刀切。

鄱阳豫章县。从邑。番声。薄波切。

沛国县。从邑。虘声。昨何切。

西裔国。从邑。冉声。安定有朝那县。诺何切。

地名。从邑。舍声。式车切。

琅邪郡。从邑。牙声。以遮切。

什邡广汉县。从邑。方声。府良切。

纪邑也。从邑。章声。诸良切。

今南阳穰县。是从邑。襄声。汝羊切。

河东闻喜乡。从邑。匡声。去王切。

地名。从邑。

声。

古堂字。徒郎切。

鲁亭也。从邑。良声。鲁当切。

汝南鲖阳亭。从邑。旁声。步光切。

河南洛阳北土山上邑。从邑。亡声。莫郎切。

鲁孟氏邑。从邑。成声。氏征切。

地名。从邑。并声。薄经切。

晋邑也。从邑。冥声。春秋传曰:伐鄍三门。莫经切。

长沙县。从邑。霝声。郎丁切。

周公子所封地。近河内怀。从邑。幵声。户经切。

郑地邢亭。从邑。井声。户经切。

姒姓国在东海。从邑。曾声。疾陵切。

境上行书舍。从邑。垂,垂边也。羽求切。

地名。从邑。丘声。去鸠切。

地名。从邑。求声。巨鸠切。

邓国地也。从邑。忧声。春秋传曰:邓南鄙鄾人攻之。于求切。

蜀江原地。从邑。寿声。市流切。

北方长狄国也,在夏为防风氏,在殷为汪芸氏。从邑。

声。春秋传曰:


侵齐。所鸠切。

鲁县石邾国帝颛顼之后所封。从邑。刍声。侧鸠切。

鲁下邑,孔子之乡。从邑。取声。侧鸠切。

弘农县庾地。从邑。豆声。当侯切。

周邑也。从邑。寻声。徐林切。

桂阳县。从邑。林声。丑林切。

国也,齐桓公之所灭。从邑。覃声。徐铉等曰:今作谭。非是。说文注义有谭长疑后人传写之误。徒含切。

东海县帝少昊之后所封。从邑。炎声。徒甘切。

宋地也。从邑。毚声。读若谗。七咸切。

地名。从邑。几声。居履切。

五酂为鄙。从邑。啚声。兵美切。

南阳西鄂亭。从邑。里声。良止切。

南阳县。从邑。己声。居拟切。

炎帝太岳之裔、甫侯所封,在颍川。从邑。无声。读若许。虚吕切。

妘姓之国。从邑。禹声。春秋传曰:鄅人籍稻。读若规。矩之矩。王矩切。

南阳舞阴亭。从邑。羽声。王矩切。

汝南上蔡亭。从邑。甫声。方矩切。

地名。从邑。虖声。呼古切。

夏后同姓所封。战于甘者,在鄠有扈谷甘亭。从邑。户声。胡古切。

古文扈从山弓。

右扶风县名。从邑。雩声。胡古切。

太原县。从邑。乌声。安古切。

属国舍。从邑。氐声。都礼切。

郑邑也。从邑。元声。虞远切。

百家为酂。酂,聚也。从邑。赞声。南阳有酂县。作管切。又作旦切。

周邑也。从邑。辇声。力展切。

地名。从邑。翏声。卢鸟切。

地名。从邑。少声。书沼切。

地名。从邑。火声。呼果切。

地名。从邑。尚声。多朗切。

琅邪莒邑。从邑。更声。春秋传曰:取郠。古杏切。

宋下邑。从邑。丙声。兵永切。

江夏县。从邑。黾声。莫杏切。

地名。从邑。婴声。于郢切。

故楚都在南郡江陵北十里。从邑。呈声。以整切。

郢或省。

地名。从邑。丑声。女九切。

东平无盐乡。从邑。后声。胡口切。

京兆蓝田乡。从邑。口声。苦后切。

天水狄部。从邑。咅声。蒲口切。

地名。从邑。

声。读若淫。力荏切。

周公所诛奄国,在鲁。从邑。奄声。依俭切。

周封黄帝之后于

也。从邑。契声。读若蓟。上谷有

县。古诣切。

牂牱县。从邑。敝声。读若鷩。雉之鷩。必袂切。

沛郡。从邑。𣎵声。博盖切。

祝融之后,妘姓所封,溱洧之间,郑灭之。从邑。会声。古外切。

汝南安阳乡。从邑。

省声。苦怪切。

周邑也。从邑。祭声。侧介切。

今桂阳

阳县。从邑。耒声。卢对切。

故商邑在河内朝歌以北是也。从邑。北声。补妹切。

故国在陈留。从邑。𢦏声。作代切。

河内沁水乡。从邑。军声。鲁有郓地。王问切。

周制天子,地方千里,分为百县,县有四郡。故春秋传曰:上大夫受郡是也。至秦初,置三十六郡,以监其县。从邑。君声。渠运切。

颍川县。从邑。匽声。于建切。

蜀广汉乡也。从邑。蔓声。读若蔓。无贩切。

鄯善西域国也。从邑。从善。善亦声。时战切。

卫地,今济阴鄄城。从邑。堙声。吉掾切。

晋邑也。从邑。召声。实照切。

国甸大夫稍稍所食邑。从邑。肖声。周礼曰:任

地,在天子三百里之内。所教切。

周文王子所封国。从邑。告声。古到切。



犍为县。从邑。马声。莫驾切。

颍川县。从邑。亢声。苦浪切。

京兆县周厉王子友所封。从邑。奠声。宗周也,灭郑,徙溱洧之上,今新郑是也。直正切。

曼姓之国,今属南阳。从邑。登声。徒亘切。

晋之温地。从邑。侯声。春秋传曰:争鄇田。胡遘切。

会稽县。从邑。贸声。莫候切。

晋邢侯邑。从邑。畜声。丑六切。

右扶风郁夷也。从邑。有声。于六切。

河南县直域门宫陌地也。从邑。辱声。春秋传曰:成王定鼎于郏鄏。而蜀切。

北地郁郅县。从邑。至声。之日切。

齐地也。从邑。桼声。亲吉切。

晋邑也。从邑。必声。春秋传曰:晋楚战于邲。毗必切。

郣海地。从邑。孛声。一曰地之起者,曰郣。徐铉等曰:今俗作渤。非是。蒲没切。

南阳阴乡。从邑。葛声。古达切。

涿郡县。从邑。莫声。慕各切。

常山县世祖所即位,今为高邑。从邑。高声。呼各切。

右扶风鄠盩厔乡。从邑。赤声。呼各切。

江夏县。从邑。咢声。五各切。

齐之郭氏虚善,善不能进恶,恶不能退,是以亡国也。从邑。

声。古博切。

晋大夫叔虎邑也。从邑。谷声。绮𢧢切。

蜀地也。从邑。耤声。秦昔切。

左冯翊高陵。从邑。由声。徒历切。

南阳县。从邑。丽声。郎击切。

蔡邑也。从邑。狊声。春秋传曰:郹阳封人之女奔之。古阒切。

姬姓之国,在淮北。从邑。息声。今汝南新鄎。相即切。

地名。从邑。翕声。希立切。

左冯翊合阳县。从邑。合声。
《诗》曰:在合之阳。侯閤切。

地名。从邑。盍声。胡蜡切。

魏郡县。从邑。业声。鱼怯切。

颍川县。从邑。夹声。工洽切。

从反邑。𨛜字从此阙。
文一百八十一 重六

谷之馨香也。象嘉谷在裹中之形。匕所以扱之。或说皂一粒也。凡皂之属。皆从皂。又读若香。皮及切。

小食也。从皂。

声。
《论语》曰:不使胜食既。居未切。

饭刚柔不调相著。从皂。冂声。读若适。施只切。

即食也。从皂。节声。徐锴曰:即就也。子力切。
文四

三十并也。古文省。凡卉之属。皆从卉。苏沓切。

三十年为一世。从卉。而曳长之亦取其声也。舒制切。
文二

周也。从反之而匝也。凡匝之属,皆从匝周盛说。子荅切。

二千五百人为师。从匝从𠂤𠂤四匝众意也。疏夷切。

古文师。
文二 重一

群鸟也。从三隹。凡雥之属,皆从雥。徂合切。

鸟群也。从雥。𣶒声。鸟元切。

群鸟在木上也。从雥。从木。秦入切。


或省。
文三 重一

所以惊人也。从大从𢆉。一曰大声也。凡㚔之属,皆从㚔。一曰读若瓠,一曰俗语,以盗不止为㚔㚔。读若籋。尼辄切。

引击也。从㚔攴见血也。扶风有盩厔县。张流切。

囹圄所以拘罪人。从㚔从囗。一曰圉垂也。一曰圉人掌马者。鱼举切。

当罪人也。从㚔从


服罪也。博号切。

穷理罪人也。从㚔从人从言竹声。居六切。

或省言。

司视也。从横目。从㚔。令吏将目捕罪人也。羊益切。

捕罪人也。从丮。从㚔。㚔亦声。之入切。
文七 重一

手之疌巧也。从又。持巾。凡𦘒之属,皆从𦘒。尼辄切。

习也。从𦘒。

声。羊至切。

籀文

。

篆文

。

持事振敬也。从聿。在𣶒上,战战兢兢也。息逐切。

古文肃从心节。
文三 重三

同力也。从三力。山海经曰:惟号之山,其风若劦。凡劦之属,皆从劦。胡颊切。

同心之和。从劦。从心。胡颊切。

众之同和也。从劦。从十。徐铉等曰:十众也。胡颊切。

古文协从曰十。

或从口。

同思之和。从劦。从思。胡颊切。
文一 重五

东方之孟,阳气萌动,从木戴孚甲之象。一曰人头宜为甲。甲象人头。凡甲之属,皆从甲。古狎切。

古文甲始于十,见于干,成于木之象。
文一 重一